عرفان و عقلانیت

آسیب‌شناسی معنویت خردگریز و تبیین هم‌گرایی عقلانیت و معنویت در عرفان علوی

چکیده: جدال‌های تاریخیِ فلاسفه و عرفا در فرهنگ‌ها، به‌تدریج مسئله‌ای به‌نام ناسازگاری عقل و عشق را در ذهن‌ها به‌یادگار گذاشته است؛ در امتداد همین تفکر که درگذشته توسط صوفیه ترویج می‌شد، گروهی در جریان‌های معرفتی امروزی، از معنویت بدون عقلانیت سخن می‌گویند. برخی گرایشات عرفان‌های نوظهور مانند کریشنا مورتی، اشو و برخی جریانات روشنفکری جدید، در همین راستا قابل ارزیابی هستند. این مقاله بر آن است تا ...

عقلانیت شیعی و عقلانیت ارتباطی: تاملی در نتایج سیاسی

 چه رابطه ای میان عقلانیت شیعی و عقلانیت ارتباطی می توان برگزار کرد که از یک سو پویایی تاریخی عقلانیت شیعی در شرایط سلطه عقلانیت مدرن بر جهان امروز تضمین گردد و از سوی دیگر چنین عقلانیتی با حفظ استقلال دینی خود بتواند در تعامل با عقلانیت های  تاریخی غیر دینی قرار گیرد.  به طور خاص دغدغه پژوهش این است که نتایج سازنده سیاسی هماهنگی عقلانیت شیعی با عقلانیت ارتباطی را مورد بحث قرار دهد. طی چندین گف...

امام خمینی و عرفان حج عرفان گریز و عرفان ستیز

بازتولید عقلانیت و سنتهای عقلانیت ارﺗﺒﺎﻃﻲ در حوزه عمومی ایرانی

در اﻳﻦ ﻣﻘﺎﻟﻪ ﺧﺼﻠﺘﻬﺎیﻋﻘﻼﻧ ﻴﺖ  ارﺗﺒﺎﻃﻲ  درﺣﻮزه  ﻋﻤﻮﻣﻲ  اﻳﺮاﻧﻲ  ﻣﻮرد ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﻣﻲ ﻗﺮار  ﮔﻴﺮﻧﺪ. اﻳﻦ ﻣﻘﺎﻟﻪ ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از روﻳﻜﺮد ﻫﺎﺑﺮﻣﺎس  ﻋﻘﻼﻧﻴﺖ ،  ارﺗﺒﺎﻃﻲ  را ﺗﻮﺳﻌﻪ ﻋﺎﻣﻞ  ﻳﺎﻓﺘﮕﻲ ﺣﻮز ة  ﻋﻤﻮﻣﻲ  و ﺗﺤﻮل از زﻳﺴﺖ ﺟﻬﺎن  ﺳﻨﺘﻲ  ﺑﻪ ﻣﺪرن ﻣﻲ در ﻧﻈﺮ  ﮔﻴﺮد .ﺑ ﻪ ﻫﻤﻴﻦ زﻳﺴﺖ ﻣﻨﻈﻮر  ﺟﻬﺎن  اﻳﺮاﻧﻲ  ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻋﺎﻣﻞ  ﻣﺆ ﺛﺮ در ﺗﺤﻮل از ﺳﻨﺖ ﺑﻪ ﻣﺪرﻧﻴﺘﻪ در اﻳﻦ ﻣﻘﺎﻟﻪ ﻣ ﻣﻮرد ﺗﻮﺟﻪ ﻗﺮار ﻲ ﮔﻴﺮد.  ﺗﻮﺿﻴﺢ آﻧﻜﻪ ﻣﻄﺎﻟﻌﺔ   ﺗﺎرﻳﺦ ،  ﺗﺤﻮﻻت   اﺟﺘ...

عرفان اسلامی و عرفان التقاطی

عقلانیت هدف-وسیله، چارچوبی برای عقلانیت علم

مسئلة عقلانیت علم، نیازمند بستری برای طرح چیستی عقلانیت است تا در چهارچوب مفهومی از عقلانیت، بتوان چگونگی عقلانیت ماجرای علم را به تصویر کشید. نگارنده در این مقاله تلاش می‌کند تا با استفاده از مفهوم عقلانیت هدف ـ وسیله نشان دهد که چگونه می‌توان چنین بستری را فراهم آورد. برای این کار می‌بایست علم را به‌ عنوان یک فرایند در نظر بگیریم که در آن با مفروض گرفتن اهدافی، می‌توان عقلانیت دست‌یابی به این...